DİVAN EDEBİYATININ DAHİ ŞAİRİ BAKİ

Tüm kaynaklarda adından saygı ve övgüyle söz edilen ve divan edebiyatının en önemli şairlerinden sayılan bakinin hayatı incelendiğinde babasının fatih camii müezzinlerinden, sesinin çirkinliğiyle bilinen ve bu sebeple karga lakabıyla anılan Mehmet Efendi olduğu anlaşılmaktadır.(Zamanla bakiyi yermek için, rakipleri de ona karga lakabını takmıştır.)

Baki yoksul bir çocukluk geçirmiş ve çeşitli işlerde çalışmıştır. En sonunda medreseye girerek zamanın en ünlü âlimlerinden önemli bilgiler edinmiştir. Bir gün Beyazıt camiinin önünde satış yaparken ünlü şair Zati ile karşılaşmış ona bir beyitini göstermiştir. Zati 19 yaşındaki bir gencin bu tür beyitler yazamayacağını düşünerek ona intihal hakkında nasihatlerde bulunmuştur. Ancak bakinin ısrarları üzerine onu kendi divanından bir sınava tabi tutmuş ve beyitlerin ona ait olduğunu saptamıştır.

Medrese hocalarından birine yazdığı gümüş sedefli redif ile şanına şan katarak daha genç yaşta İstanbul’un en çok tanınan şairlerinden biri olmayı başarmıştır. Bakinin mevki hırsı gün geçtikçe artmış ve en sonunda da dayanılmaz bir hal almıştır. Baki’yi padişahlar arasında en iyi anlayan,aynı zamanda da Muhibbi makamında eserler veren Kanuni Sultan Süleyman’dır.Kanuninin ölümü baki üzerinde büyük etki yaratmış ve hayattaki en büyük desteğini yitirmiştir.Bunun üzerine en ünlü kasidesi olan Terkb-i Bendi yazmış ve yazının sonunda sultan 2. Selime de yaranmaktan kendini alı koyamamıştır.Sultan 2. Selin zamanında da aynı hızla ilerleyen baki 3. Selimde bir duraksama yaşamıştır.Bunun sebebi de 2. Selimin sarhoşluğunu 3. Selimin icraatlarına değişeceğini anlatan bir beyit yazmasıdır.Ancak baki görevden alındıktan sonra bu beyitin eski bir şaire ait olduğunun anlaşılması üzerine baki hayatına aynen devam eder…

Baki dünya işleriyle ilgilenen ve fazla da dindar olmayan bir adam olduğu için her zaman istediği şeyhülislamlık makamına erişemeden emekli olmuş ve ardından türlü yollar denese de şeyhülislam olamadan vefat etmiştir. Fatih camiinde kılınan cenaze namazına İstanbul’un ileri gelenleri katılmış ve zamanın şeyhülislamı tabutu başında:

--Kadrini Seng-i musallada Bilüp en Baki

Durup el bağlayalar karşına yaran saf saf

Beyitini okumuştur.

Baki kelimelerle oynamayı ve zeka oyunlarını seven bir şairdi.Bu özelliğiyle günümüzde bile çocuk eğitiminde kullanılabilecek önemli beyitler yazmıştır.Sade dili Türk edebiyatında kullanan ve öncülük eden en önemli şairdir baki..Bence günümüz gençleri bu sade dili anlayabilir ve Türk ve divan edebiyatı hakkında önemli bilgilere sahip olabilirler.

Dünya edebiyatında da en çok okutulduğu divan edebiyatçılarından olan, Baki, Türk edebiyatından bir mihenk taşıdır…

Safa SANCAK